Po przerwie spowodowanej przez rosyjską inwazję na Ukrainę, wracamy do naszych spotkań. Tym razem chcielibyśmy zaprosić Państwa na imaginacyjną podróż po Chełmszczyźnie, dokąd zabierze nas dr. Olga Kich-Masłej wraz z dwoma gośćmi: Krzysztofem Gorczycą i dr Mariuszem Sawą.
Spotkanie odbędzie się w środę 20 kwietnia w godzinach 18.00-20.00
***
Cmentarze obrządku wschodniego (prawosławne, greckokatolickie) na Wschodniej Lubelszczyźnie stanowią dziedzictwo kulturowe polsko-ukraińskiego i katolicko-wschodniochrześcijańskiego pogranicza. Jego naturalni spadkobiercy w wyniku wojennych zawirowań XX w. (wysiedlenia do ZSRR, Akcja Wisła) zostali pozbawieni związku i kontaktu z tym dziedzictwem i miejscem pochówku swoich przodków. Opisywanych nekropolii na historycznej ziemi chełmskiej może być nawet 200-300. Wiele z nich stało się obiektem zamierzonej dewastacji. Prowadzone od 2006 roku badania terenowe wykazują, że spośród pozbawionych opieki nekropolii chrześcijaństwa wschodniego we wschodniej Polsce, cmentarze prawosławne w pasie pomiędzy Hrubieszowem a Tomaszowem Lubelskim charakteryzują się najgorszym stanem zachowania. Istnieje hipoteza łącząca ten fakt z najbrutalniejszym na tym terenie (w obecnych granicach RP) przebiegiem konfliktu polsko-ukraińskiego, jaki miał miejsce w latach 40. XX w. W powiecie hrubieszowskim zaniedbanych cmentarzy prawosławnych jest ok. 40, czyli mniej więcej tyle, ilu członków tamtejszej parafii prawosławnej. Obecni mieszkańcy w dużej części traktują to dziedzictwo jako obce, bezwartościowe, choć pewna część z nich ma związki rodzinne z osobami spoczywającymi w tych miejscach. Tymczasem kamienne nagrobki, które się na nich zachowały, stanowią cenny przedmiot badań z punktu widzenia historii sztuki, ludowego rzemiosła kamieniarskiego i rzeźby (np. nagrobki typu bruśnieńskiego, józefowskiego) i historii regionalnej (skrywają prochy osób zasłużonych dla lokalnej społeczności, np. duchowieństwa unickiego). Istotnym walorem obiektów są inskrypcje nagrobków, w ich obecnym kształcie praktycznie niedostępne. Stanowią one potencjalny materiał badawczy i edukacyjny w zakresie języka, kulturowych zjawisk pogranicza (płynność używanych języków, nagrobki dwujęzyczne, mieszanie alfabetów) oraz źródło informacji o dawnych mieszkańcach terenów nadbużańskich.
***
Link do spotkania na platformie ZOOM:
https://luteranie-pl.zoom.us/j/91083030729?pwd=dVV3MkVVWVEvVXI4KzFzY3BhMG9IUT09
Link do wydarzenie na facebooku:
https://fb.me/e/25KVT9swI
***
Nasi goście:
Krzysztof Gorczyca: Prezes Zarządu Towarzystwa dla Natury i Człowieka, inicjator programu "Cmentarze pogranicza". Organizator 24 obozów wolontariackich od 2005 roku, koordynator prac remontowych i porządkowych przy 44 obiektach (cmentarze, kapliczki, pomniki). Stypendysta MKIDN w latach 2010, 2015, 2021 (projekty animacji wokół pamięci pogranicza, dokumentacji oraz prac remontowych na zabytkowych cmentarzach).
Dr Mariusz Sawa: pochodzący z Werbkowic k/Hrubieszowa historyk, specjalizujący się w stosunkach polsko-ukraińskich XX wieku, dziejach kulturowych i religijnych pogranicza. Dokumentuje i popularyzuje dziedzictwo wschodniego chrześcijaństwa w okolicach Hrubieszowa, związany ze Stowarzyszeniem na rzecz Remontu Drewnianego Kościoła Zabytkowego w Werbkowicach. Inicjator remontu cmentarza w Werbkowicach w latach 2015-2019.
Serdecznie zapraszamy!
Kolejne spotkanie Inicjatywy!
16 kwietnia 2022
Przydatne linki:
niezapomnianecmentarze@gmail.com